Wczasy pod gruszą to świadczenie wypłacane w ramach Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Fundusz ten tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Jeśli firma zatrudnia mniej niż 50 pracowników, ZFŚS jest tworzony na wniosek zakładowej organizacji związkowej. Nie każdy pracodawca musi więc wypłacać wczasy pod gruszą.
Kto może skorzystać?
Jak określił ustawodawca, ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych mogą korzystać pracownicy oraz członkowie ich rodzin, byli pracownicy – emeryci i renciści oraz ich rodziny, a także wszelkie inne osoby, którym pracodawca umożliwił korzystanie ze środków ZFŚS, np. w regulaminie funduszu.
Wczasy pod gruszą i świadczenie urlopowe to dwie różne formy finansowania wypoczynku pracownika. Najważniejszym kryterium w przyznaniu świadczenia jest jednak kryterium dochodowe. Wynika to z art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, gdzie ustawodawca wprost określa, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z niego.
Aby pracownik otrzymał świadczenie, musi co do zasady wykorzystać 10 dni nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego oraz złożyć stosowny wniosek o przyznanie świadczenia.
Nie ma znaczenia, kiedy pracownik udaje się na urlop. Wczasy pod gruszą przysługują pracownikowi udającemu się zarówno na urlop letni, jak i zimowy. Nie ma też wymogu, aby urlop spędzać poza domem.
Przykład:
Pani Elżbieta wzięła w lipcu 2-tygodniowy urlop. 5 dni spędziła za granicą, zaś pozostały urlop w domu z rodziną. Po powrocie z urlopu pracownica zawnioskowała o wczasy pod gruszą i je otrzymała. Spełniła bowiem wszystkie kryteria – aby otrzymać dopłatę do wypoczynku, trzeba wykorzystać urlop w ciągu kolejnych 14 dni kalendarzowych.
Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS)
Tak jak wspomniano, to regulamin ZFŚS powinien zawierać szczegółowe zapisy dotyczące przyznawania wczasów pod gruszą, czyli informacje takie jak:
- kto jest uprawniony do tego świadczenia;
- jaka jest jego wysokość i częstotliwość wypłat;
- ile dni nieprzerwanego urlopu pracownicy powinni wykorzystać, aby mogli otrzymać dofinansowanie do wypoczynku.
Pracodawca zatrudniający na dzień 1 stycznia danego roku poniżej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz osobowo może zrezygnować z działalności socjalnej w postaci tworzenia ZFŚS lub wypłaty świadczenia urlopowego w pierwszym miesiącu danego roku, tj. w styczniu.
Jeżeli u pracodawcy działają organizacje związkowe, zawieszenie wymienionych wyżej obowiązków wymaga zawarcia z nimi porozumienia.
Wniosek o wypłatę świadczenia
W celu uzyskania wczasów pod gruszą oraz innych świadczeń pracownik ma za zadanie złożyć pracodawcy oświadczenie o swojej sytuacji majątkowej i rodzinnej. Na tej podstawie przełożony określa, czy i w jakiej kwocie świadczenie będzie przysługiwało. Sam wniosek urlopowy nie jest wystarczający, aby pracownik uzyskał świadczenie – by je wypłacono, konieczne jest złożenie wniosku o jego wypłatę.
Wczasy pod gruszą – kwota świadczenia
Wczasy pod gruszą nie mają z góry określonej kwoty. To, ile pracownik dostanie, jest uzależnione od zarobków zarówno jego, jak i członków jego rodziny. Co ważne, na wysokość świadczenia nie mogą mieć wpływu takie kryteria, jak staż pracy, przebywanie na urlopie czy kwalifikacje. Niedopuszczalne jest również wypłacanie wszystkim pracownikom takiej samej kwoty. Pracodawca sam może określić wysokość świadczenia urlopowego w swojej firmie. Przepis art. 3 ust. 4 Ustawy z 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych ustala tylko górną granicę świadczenia urlopowego. Zakładając, że wysokość świadczenia urlopowego odpowiada wysokości odpisu podstawowego na ZFŚS, w 2023 roku pracodawca może wypłacać świadczenie urlopowe w następującej wysokości:
1. pracownikowi zatrudnionemu w normalnych warunkach pracy:
- na pełny etat – 1 662,97 zł,
- na 3/4 etatu – 1 247,23 zł,
- na 1/2 etatu – 831,49 zł,
- na 1/4 etatu – 415,74 zł;
2. pracownikowi zatrudnionemu w szczególnie uciążliwych warunkach pracy:
- na pełny etat – 2217,29 zł,
- na 3/4 etatu – 1 662,97 zł,
- na 1/2 etatu – 1 108,65 zł,
- na 1/4 etatu – 5 54,32 zł;
3. pracownikowi młodocianemu:
- w pierwszym roku nauki – 221,73 zł,
- w drugim roku nauki – 266,07 zł,
- w trzecim roku nauki – 310,42 zł.
Wczasy pod gruszą wypłacane są ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Są zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych do kwoty 2000 zł. Warto również wspomnieć, że od kwoty świadczenia nie są pobierane składki ZUS.
Wniosek o wypłatę świadczenia może być niewystarczający, aby pracownik uzyskał wczasy pod gruszą. Pracodawca musi przede wszystkim zbadać sytuację pracownika na podstawie złożonej przez niego dokumentacji. W praktyce wczasy pod gruszą zostają przyznane pracownikom o skromnych dochodach, których sytuacja materialna jest najtrudniejsza.
Wczasy pod gruszą należą się każdemu pracownikowi bez względu na staż pracy, kwalifikacje czy zajmowane stanowisko. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, pracodawca może m.in. zawiesić obowiązek wypłaty świadczenia urlopowego.
